Seçim dönemiyle birlikte sosyal medyada sıklıkla karşılaşılan anketlerin doğruluğu tartışma konusu olurken, bilişim uzmanları bu anketlere çok fazla güvenilmemesi gerektiğini, bot hesaplar (sanal) kullanılarak anketlere müdahale edilebildiğini vurguladı. Oluşturulan internet sitelerinde bin liradan başlayan ücretlerle binlerce bot hesap satın alındığının altını çizen uzmanlar, anketlerin manipülasyona çok açık olduğunu ifade etti.
Seçim takviminin ve Cumhurbaşkanlığı adaylarının da belirlenmesiyle siyaset arenasında rekabet kızışmaya başladı. Gerek adayların bulunduğu siyasi partiler gerekse de adaylara gönül vermiş kişiler tarafından başta Twitter olmak üzere pek çok sosyal medya mecrasında anketler açılarak sözde vatandaşın nabzı ölçülüyor. Gayet masum ve kişisel bir tepki olarak görünen sosyal medyadaki anketlerin pek de masum olmadığı ortaya çıktı. Siyasi partilerden popüler sanatçılara, dizi ve filmlerden futbol takımlarına kadar pek çok konuda açılan anketler; anketi açan kişilerin haberi olmasa dahi dışardan oy satın almalarıyla istatistikleri değiştirilebiliyor. Bazı internet siteleri tarafından oluşturulan sanal marketlerden belli bir ücret karşılığında 1000 ila 100 bin anket oyu satın alınarak istenilen şıkka gerçek olmayan, bot hesaplar sayesinde yönlendirilerek anket şıkkındaki istatistiki veri değiştirilebiliyor. Herhangi bir uzmanlık gerektirmeyen işlem sayesinde sosyal medyada açılan anket istenildiği gibi de yönlendirilerek vatandaşlara yanıltıcı bilgiler veriliyor.
“Anket verilerinin gerçekçi ve güvenilir olmasıyla alakalı bir pürüz var”
Anket verilerinin sanal hesaplar yönlendirilerek değiştirildiğini söyleyen Bilişim Uzmanı Şener Kul, “Anket sistemi bugünkü benzer sosyal medya platformlarında var. Twitter’daki haliyle her platform kendi içerisine anket sistemini entegre edebiliyor. Fakat önemli olan buradaki anket verilerinin gerçekçi ve güvenilir olmasıyla alakalı bir pürüz var. Maalesef sosyal medyada her şeyi yönetemiyorsunuz. İşte suni algılar ya da farklı olmayan, balon gündemler çok rahatlıkla oluşturulabiliyor. Bu sadece ankette de değil. Anketin dışında beğeniden takibe, trendtopic konulardan üst sıralara çıkmaya, bir gündem oluşturmaya kadar bir çok konu bu anlamda manipülasyona açık. Twitter’da son günlerde bir çok popüler hesap gündemimiz siyaset olduğu için siyasi anketler açmaya başladı. Anket olunca da anketi düzenleyen kişiler yapmasa bile anket seçeneklerindeki kişilerin takipçileri ve ya gönül vermiş kişiler iyi niyetli ya da art niyetli olarak anket şıklarını yanıltıcı şekilde dışardan müdahalelerle değiştirebiliyorlar. Anketlerdeki oy seçenekleriyle ilgili satın almalar var. Hangi oy seçeneğini istiyorsanız o oy seçeneğini rakam adeti olarak satın alabiliyorsunuz. Bot hesaplar yönlendirilerek oylamadaki istatistiki veri değiştirilebiliyor” dedi.
“Bu tarz platformlarla ilgili maalesef bu tür konuların önüne geçilemiyor”
Sosyal medya platformlarının bu tür konuların önüne geçemediğini vurgulayan Kul, “Bunlar da çok basit şekilde yapılıyor. Siz anket linkini paylaşıyorsunuz. Hangi anket şıkkına veri göndermek istiyorsanız onu da belirledikten sonra adeti kadar ödemesini yaptıktan sonra örneğin 100 bin adet ‘B’ şıkkına yönlendirildiğinde ‘B’ şıkkı 100 bin adet oyunu arttırmış oluyor. Doğal olarak da anketin güvenilirliği ortadan kalkmış oluyor. Bu tarz platformlarla ilgili maalesef bu tür konuların önüne geçilemiyor. Çünkü ilk etapta platformların bunların önüne geçmesi gerekiyor. Fakat şu anki teknolojiyle bu da çok mümkün görünmüyor” ifadelerini kullandı.
“Sadece siyasi değil popüler sanatçılar, film ve diziler hatta futbol takımlarında bile bir çok ankette manipülasyon açık”
Siyasetten popüler sanatçılara hatta futbol takımlarına kadar düzenlenen bütün anketlerin manipülasyona açık olduğuna değinen Kul, “Ben şu an yarım saat içerisinde suni bir gündem oluşturabilirim. Suni bir profil oluşturup sanki bunu bir adaymış gibi çalıştırabilirim. Bunun için de devasa bir ekibim olmasına gerek yok. Bunlarla ilgili belli satın almaları belli bot yönlendirmelerini yaparak şu anda Twitter’da gündem olabiliriz. Çok ciddi rakamlarda takipçiye sahip bir profil de olabiliriz. Bir akım da oluşturabiliriz. O yüzde buralar çok şeffaf değil. O yüzden buralara çok itibar etmemek gerekiyor. Takibi ki bunu hakkaniyetle yapmak isteyenler de vardır. Ancak onların da haberi olmadan seçenekteki kişiler tarafından da manipüle edilmiş olabilir. Sadece siyasi değil popüler sanatçılar, film ve diziler hatta futbol takımlarında bile bir çok ankette manipülasyon açık” diye konuştu.
“Dünyanın sosyal medyadan ibaret olmadığı, gündemlerin oradan belirlenmediği akılda bulundurulmalı”
Sosyal medya kullanıcılarının gündemi sadece sosyal medya üzerinden değil farklı mecralardan da takip etmesi gerektiği konusunda uyarılarda bulunan Kul, “Sosyal medyayı sıradan bir şekilde kullanan, kişisel bir hesaptan ötesine gitmeyen kişilerin bunları tespit etmesi çok zor. Kaldı ki bugün bir yorum, beğeni ve takipçiyi tespit edemiyorlar. Anket bunun bir ileri seviyesi çünkü bunu kimlerin oyladığını göremiyorsunuz. O yüzden onları tespit etmeleri çok zor. Bot hesaplar sizin gibi yaşayan bir profil gibi hareket ediyor. Bazılarında profil resmi, paylaşımlar var. Önceleri bunları var olan insanların profilleri kopyalanarak yapılıyorduk. Artık yapay zeka ile hiç var olmayan bir insanın profili oluşturulabiliyor. Böyle bir kişi varmış gibi hareket edebiliyorlar. Sosyal medya kullanıcıları bunları tespit edemezler. Dünyanın sosyal medyadan ibaret olmadığını, gündemlerin oradan belirlenmediği akılda bulundurulmalı. Çünkü eğer ki bir platforma bağlı gündeminiz olursa yarın siz de doğru ya da yanlış farklı bir konunun içerisine yönlendirilmiş bulabilirsiniz” dedi.
“Yanlış yönlendirmeler başka insanların hayatlarını tehlikeye atabilir”
Herhangi bir gündemde kullanıcıların hemen reaksiyon göstermeden beklemeleri gerektiğine işaret eden Kul, “Bir gündem oluştuğunda hemen anında oraya reaksiyon verdiğinizde o gündemin doğru yanlış ya da eksik, kötü, hatalı olduğunu bilemiyorsunuz. O andaki heyecan, duygularınızla hareket ediyorsunuz. Bu nedenle yanlış bir yönlendirme sürecine katkı sağlamış oluyorsunuz. Yanlış yönlendirmeler başka insanların hayatlarını tehlikeye atabilir, çok iyi çalışan bir sistemi engelleyebilir, ya da yardım gidecek bir kişiye yardım gitmesini engelleyebilir” dedi.